Zondag 30 oktober, 2022, praten we bij Politiek Café Linkse Liefde verder over (onder andere) de oorlog in Oekraïne. In Ru Paré, Amsterdam, om 15:30. Wees erbij! Zie info & programma op deze website en het facebookevent.

_________________________________

Guido van Leemput (op persoonlijke titel), 14 oktober 2022

Sinds maart ben ik samen met een groep vredesactivisten iedere maandagavond om 18 uur te vinden voor de deur van de Russische Handelsdelegatie aan het Museumplein. Daarbij wordt geprotesteerd tegen de oorlog met stilte, gedichten, liedjes en inleidingen over de oorlog en de wapenwedloop. De actie heeft drie eisen:

• Stop de oorlog
• Russische troepen uit Oekraïne
• Europa kernwapenvrij

De oorlog heeft een lange voorgeschiedenis. Ik beperk me tot de periode vanaf 24 februari 2022. De dag dat Rusland de aanval opende. Het doel van de Russische invasie is het terugbrengen van Oekraïne in de Russische invloedssfeer. Oekraïne mag geen lid worden van de NAVO en geen lid van de EU. Het tweede doel is het veranderen van de grootmacht-verhoudingen in de wereld.

Ik ga ervan uit dat Rusland drie soort wapens voldoende achtte om het doel te bereiken. Hoe lang ze dachten dat dit zou duren is een vraagstuk voor historici, maar mijn gok is dat ze dachten aan één jaar genoeg te hebben.

1. Eerste wapen: militair geweld

De aanval van Rusland was er eerst op gericht om de regering in Kiev af te zetten en te vervangen door een pro-Russische regering. Een regering die geen lid van de NAVO en de EU wil worden en ‘neutraal’ wil zijn.

De aanval was gericht op de luchtmachtbasis Hostomel die ook kortstondig door Russische luchtlandingstroepen werd bezet. De bedoeling was om van daaruit het vlakbij gelegen Kiev te veroveren. Het lukte de Russische troepen niet de basis te behouden en ook versterkingen over land drongen niet door tot de hoofdstad.

In die fase van de oorlog, maart, werd door Turkije een poging tot een staakt-het-vuren ondernomen. Dat leidde tot een ontwerpplan van 15, grotendeels onbekend gebleven, punten en de Russische terugtrekking rondom Kiev. Een punt werd bekend: een neutrale status voor Oekraïne.

Rusland zette de aanval door in het oosten en zuiden van het land en slaagde erin grote stukken van Donetsk, Zaporisha en Kherson te veroveren. In juni werd de hele provincie Loehansk veroverd door Rusland.

2. Tweede wapen: energieoorlog

Al voor de oorlog hadden de VS ‘allesverlammende sancties’ aangekondigd als Rusland de aanval zou inzetten. Rusland was hierop voorbereid. Al sinds de inname van de Krim in 2014 bestonden er sancties tegen Rusland. Al jarenlang was er ook druk op Duitsland om een einde te maken aan de Nordstream 2-gaspijpleiding. Een paar dagen voor de aanval besloot Duitsland Nordstream 2 niet in werking te stellen. Dat was het moment voor Rusland om de kraan van de andere leidingen geleidelijk aan dicht te draaien. Het Russische doel is te profiteren van de hoge energieprijzen ten gevolge van de sancties als compensatie voor de pijn van de andere sancties, zeg maar de slimme.

In de afgelopen zeven maanden zijn door de EU acht sanctiepakketten doorgevoerd. Het zesde pakket betreft een olieboycot. Die moet op 5 december a.s. van kracht worden. De gevolgen van deze energieoorlog zijn enorm. Hoge energieprijzen wereldwijd. Maar ook beschermende maatregelen als een prijzenplafond, die door het CDA (terecht) als een oorlogsbegroting zijn getypeerd.

3. Derde wapen: voedseloorlog

Het inpikken van goede Oekraïense landbouwgrond en blokkering van Oekraïense havens leidde tot onvermogen tot uitvoer van graan en kunstmest. Kunstmest vooral is een Russisch uitvoerproduct. De VN en opnieuw Turkije slaagden erin een uitvoerakkoord te bereiken. Maar er zijn grote tekorten. Met name in de Hoorn van Afrika zal een hongersnood uitbreken. In Somalië is dat al begonnen.

Doel van deze voedseloorlog is om arme landen afhankelijk te maken van Rusland en geen enthousiaste steun aan Westerse sancties te geven. Ten slotte hebben grote delen van de wereld zo’n 500 jaar ervaring met Westers kolonialisme en imperialisme. Veel landen wilden even afwachten hoe de oorlog zou ontwikkelen.

4. Terugslag Russische oorlogsdoelen

De Westerse versterkingen hebben een offensief van Oekraïne, eind augustus, mogelijk gemaakt met als resultaat het heroveren van de provincie Kharkhov en voortgang op de linkeroever van de rivier de Dnipro in de provincie Kherson.

Rusland escaleerde vervolgens door het annexeren van de veroverde gebieden in vier provincies. Doel daarvan is een juridische rechtvaardiging om harder terug te kunnen slaan als Oekraïne verder oprukt. Daarbij werd gesproken over de mogelijke inzet van ‘alle beschikbare middelen’.

De tweede vorm van escalatie is om een enorme mobilisatie van dienstplichtigen uit te roepen. Dat heeft iets nieuws opgeleverd: verzet in Rusland. Onduidelijk is wat de kwaliteit van dat verzet is. Is het in staat om de macht van de regering uit te dagen?

5. Westerse strategie

De oorlog is al snel geïnternationaliseerd en verder gemilitariseerd. In april kwam Boris Johnson in Kiev op bezoek en die zei dat Groot-Brittannië volledige militaire steun zou leveren aan Oekraïne, maar er zou niet meer mogen worden onderhandeld door Oekraïne. De vijftien punten van Istanboel lagen toen nog op tafel. Sindsdien is ook niet meer over een staakt-het-vuren onderhandeld.

De NAVO heeft een Ukraine Defence Contact Group opgericht dat de strategie bepaalt en de coördinatie van de Westerse oorlogsbijdrage doet.

Vanaf het voorjaar is de Westerse bewapening voor Oekraïne opgevoerd, want de toch niet geringe Oekraïense wapenindustrie was vernietigd. Het doel was Russische veroveringen te heroveren, met een berekend – dat wil zeggen zo beperkt mogelijk – risico op escalatie. Niet te veel en te zwaar bewapenen. Dat klinkt raar met wat we weten wat er is geleverd, maar daar komt het op neer.

De Amerikanen hebben voortdurend bedacht wat ze moesten doen om ‘de kikker te koken’. Dat was hun beeldspraak. Laat Rusland wennen aan westerse militaire betrokkenheid en ze gaan er aan. Het gaat om een zuiver militaire aanpak die er op gericht is Oekraïne te stutten en te bevoorraden met relatief beperkte middelen. Geen onderhandelingen, en waarschijnlijk ook de val van de regering in Moskou. Onderhandelen met Poetin is nu zelfs door Zelensky verboden. Eerst moet Poetin weg. Nederland doet volledig mee aan dit beleid.

Vorige week is een aanslag op de brug naar de Krim gepleegd, die is nu nog half beschikbaar. Voor Rusland is dat een aanval op eigen grondgebied en daarom zijn de afgelopen week raketten afgevuurd om te proberen de Oekraïense infrastructuur en met name de energievoorziening te vernielen. Inmiddels wordt door het Westen een beperkt luchtverdedigingsarsenaal geleverd, waaraan ook Nederland munitie levert.

6. Atoomoorlog

Sinds dat Poetin sprak over ‘alle mogelijke middelen’ is er een openlijk debat over de inzet van kernwapens. Wat wordt de Westerse reactie als een Russisch kernwapen wordt gebruikt? Borrell, de buitenlandbaas van de EU, heeft gisteren verklaard, dat als Rusland kernwapens gebruikt NIET met atoomwapens zal worden vergolden, MAAR dat ‘het Russische leger zal worden vernietigd’. De EU beschikt niet over een atoomknop. NAVO-baas Stoltenberg laat in het midden hoe gereageerd zal worden. Zo ver zijn we gekomen na bijna 8 maanden oorlog.

7. Slot

Volgens het, na vele bloedige oorlogen ontwikkelde, oorlogsrecht was de inval van Rusland volslagen illegaal. Het gewapende antwoord van Oekraïne is gerechtvaardigd, legitiem. De grote vraag is alleen, wat is proportioneel? Wie en wat wordt allemaal in deze oorlog meegesleept? Wanneer is het genoeg? Wat zijn de kosten? Wat is de rol van Nederland en wat is de rol daarin van socialisten?

_________________________________

Zondag 30 oktober, 2022, praten we bij Politiek Café Linkse Liefde verder over (onder andere) de oorlog in Oekraïne. In Ru Paré, Amsterdam, om 15:30. Wees erbij! Zie info & programma op deze website en het facebookevent.